Zastanawiasz się, ile wynosi wynagrodzenie chorobowe i jakie zasady jego wypłaty obowiązują? W artykule omówimy wysokość wynagrodzenia chorobowego, podstawę jego wymiaru oraz zmiany, które wejdą w życie w 2025 roku. Dowiedz się, jakie masz prawa i jak obliczyć przysługujące Ci świadczenia!
Wynagrodzenie chorobowe – co to jest?
Wynagrodzenie chorobowe to świadczenie pieniężne, które przysługuje pracownikowi w razie niezdolności do pracy spowodowanej chorobą. Świadczenie to wypłaca pracodawca przez określony czas, zanim obowiązek ten przejmie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). W przypadku zatrudnionych na podstawie umowy o pracę wynagrodzenie chorobowe jest zabezpieczeniem dochodu w okresie czasowej niezdolności do wykonywania obowiązków zawodowych.
Podstawą do wypłaty wynagrodzenia chorobowego jest zwolnienie lekarskie (L4). Pracownik dostarcza je pracodawcy, a dane trafiają do ZUS za pośrednictwem systemu ZUS e-ZLA. Wysokość tego świadczenia, jak również czas jego wypłaty, określają szczegółowe przepisy Kodeksu pracy oraz ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Jakie są zasady wypłaty wynagrodzenia chorobowego?
Wynagrodzenie chorobowe przysługuje pracownikowi, który jest objęty ubezpieczeniem chorobowym oraz spełnił tzw. okres wyczekiwania. Oznacza to, że prawo do świadczenia nabywa się po 30 dniach nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego (w przypadku osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę). W przypadku osób objętych dobrowolnym ubezpieczeniem, okres ten wynosi 90 dni.
Podstawowe zasady wypłaty reguluje Kodeks pracy oraz rozporządzenia MRPiPS. Pracodawca wypłaca wynagrodzenie chorobowe przez pierwsze 33 dni niezdolności do pracy w danym roku kalendarzowym. Jeżeli pracownik ukończył 50. rok życia, okres ten skraca się do 14 dni. Po upływie tego czasu ZUS przejmuje wypłatę w formie zasiłku chorobowego.
Wysokość wynagrodzenia chorobowego – 80% czy 100%?
Wysokość wynagrodzenia chorobowego dla większości pracowników wynosi 80 proc. podstawy wymiaru. Jednak w określonych sytuacjach przysługuje im 100 proc. podstawy wymiaru. Prawidłowe określenie wysokości świadczenia uzależnione jest od powodu niezdolności do pracy.
Prawo do pełnego wynagrodzenia, czyli 100% podstawy wymiaru, przysługuje w następujących przypadkach:
- niezdolność do pracy przypadająca w czasie ciąży,
- niezdolność powstała w wyniku wypadku w drodze do pracy lub z pracy,
- poddanie się badaniom lekarskim lub zabiegowi jako dawca komórek, tkanek i narządów.
W pozostałych przypadkach, takich jak zwykła choroba, obowiązuje stawka 80 proc..
Okres wypłaty wynagrodzenia chorobowego przez pracodawcę
Wynagrodzenie chorobowe wypłacane jest przez pracodawcę przez jasno określony czas. W przypadku pracowników, którzy nie ukończyli 50 lat, jest to 33 dni w roku kalendarzowym. Po tym okresie wypłatę przejmuje ZUS w formie zasiłku chorobowego.
Jeżeli pracownik w danym roku często korzysta z zwolnienia lekarskiego, wszystkie dni niezdolności sumują się do limitu 33 dni. Pracownicy powyżej 50. roku życia mają prawo do wynagrodzenia chorobowego przez 14 dni, po czym przechodzą na zasiłek chorobowy wypłacany z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego
Podstawą wymiaru wynagrodzenia chorobowego jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym wystąpiła niezdolność do pracy. W skład tej podstawy wchodzą składniki wynagrodzenia, od których opłacane są składki ZUS, czyli składki emerytalne, rentowe i chorobowe.
Płaca minimalna od 1 stycznia 2025 roku wynosi 4666 zł brutto miesięcznie. Po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne (13,71% – 493,56 zł) minimalna kwota stanowiąca podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego to 4026,30 zł. Ta kwota jest wyjściem do dalszych obliczeń świadczeń.
Jak obliczyć podstawę wymiaru?
Obliczając podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego, należy uwzględnić wszystkie składniki wynagrodzenia podlegające oskładkowaniu, pomniejszając je o obowiązkowe składki ZUS. Do podstawy nie wlicza się świadczeń nieopodatkowanych oraz jednorazowych nagród czy premii.
W przypadku pracownika otrzymującego wyłącznie płacę minimalną, miesięczna podstawa wymiaru wynosi 4026,30 zł. Odpowiada to dziennej stawce chorobowego w wysokości 134,21 zł. Jeżeli pracownik korzysta z L4 przez cały miesiąc, jego świadczenie wyniesie 80% tej kwoty (lub 100% w szczególnych przypadkach).
Zmiany w wynagrodzeniu chorobowym od 2025 roku
Od 1 stycznia 2025 roku nastąpi podwyżka płacy minimalnej do 4666 zł brutto miesięcznie. Ma to bezpośredni wpływ na wysokość świadczeń chorobowych, ponieważ podstawa wymiaru zasiłku chorobowego nie może być niższa niż aktualna płaca minimalna po potrąceniu składek.
Wyższa płaca minimalna oznacza także, że minimalna dzienna stawka za zwolnienie chorobowe wzrośnie do 134,21 zł. Te zmiany poprawiają sytuację finansową osób przebywających na długotrwałych zwolnieniach lekarskich, zapewniając wyższy poziom zabezpieczenia dochodowego podczas niezdolności do pracy.
Zasiłek chorobowy – kiedy przysługuje?
Po przekroczeniu okresu wypłaty wynagrodzenia chorobowego przez pracodawcę, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy. Świadczenie to finansowane jest z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i wypłacane przez ZUS. Zasiłek chorobowy przysługuje tylko osobom, które podlegają ubezpieczeniu chorobowemu i zakończyły okres wyczekiwania.
Zasiłek ten wypłacany jest od 34. dnia niezdolności do pracy w danym roku kalendarzowym lub od 15. dnia u osób po 50. roku życia. Wysokość zasiłku jest zgodna z zasadami ustalania wynagrodzenia za czas choroby – standardowo wynosi 80% podstawy, z wyjątkami dla szczególnych przypadków.
Kto ma prawo do zasiłku chorobowego?
Prawo do zasiłku chorobowego mają osoby objęte ubezpieczeniem chorobowym – zarówno pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, jak i zleceniobiorcy, przedsiębiorcy czy osoby wykonujące wolny zawód, jeśli opłacają składkę chorobową. Warunkiem jest także ukończenie okresu wyczekiwania.
Do otrzymania świadczenia uprawnione są również osoby zatrudnione na podstawie innych umów, o ile odprowadzają składki ZUS na ubezpieczenie chorobowe. Świadczenie nie przysługuje natomiast osobom pracującym na podstawie umowy o dzieło oraz nieodprowadzającym składek chorobowych.
Wynagrodzenie za czas choroby – co warto wiedzieć?
Wynagrodzenie za czas choroby daje możliwość zachowania płynności finansowej podczas okresu niezdolności do pracy. Kluczowym aspektem jest zachowanie wszystkich formalności, takich jak dostarczenie zwolnienia lekarskiego (L4) w odpowiednim terminie oraz prawidłowe wyliczenie okresów chorobowych.
W praktyce wysokość wynagrodzenia chorobowego może być różna w zależności od podstawy wymiaru oraz powodów niezdolności. Warto kontrolować sumę wykorzystanych dni chorobowych w roku, aby wiedzieć, kiedy wypłatę przejmie ZUS.
Pracodawca wypłaca wynagrodzenie chorobowe przez pierwsze 33 dni zwolnienia, po czym od 34. dnia świadczenie przejmuje ZUS w formie zasiłku chorobowego z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Jakie składki ZUS wpływają na wynagrodzenie chorobowe?
Wysokość wynagrodzenia chorobowego ustalana jest po potrąceniu obowiązkowych składek ZUS – emerytalnych, rentowych oraz chorobowych. Łącznie te obciążenia wynoszą 13,71% wynagrodzenia brutto, co w przypadku płacy minimalnej daje 493,56 zł.
Wysokość wynagrodzenia chorobowego jest nierozerwalnie związana ze składkami odprowadzanymi od wynagrodzenia. Im wyższa podstawa wymiaru oraz odprowadzane składki, tym wyższe świadczenie chorobowe, które może otrzymać pracownik w przypadku niezdolności do pracy.
Wypadki w drodze do pracy a wynagrodzenie chorobowe
Szczególne zasady dotyczą sytuacji, gdy niezdolność do pracy wynika z wypadku w drodze do pracy lub z pracy. W takim przypadku pracownikowi przysługuje 100 proc. podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego, bez względu na długość stażu pracy czy rodzaj umowy.
Do uzyskania 100% wynagrodzenia konieczne jest odpowiednie udokumentowanie okoliczności wypadku oraz zgłoszenie go do pracodawcy i ZUS. Wysokość świadczenia nie ulega pomniejszeniu, co istotnie wpływa na sytuację finansową osoby poszkodowanej.
W przypadku wypadków w drodze do pracy, kobiety w ciąży oraz dawców komórek, tkanek i narządów, wynagrodzenie chorobowe oraz zasiłek chorobowy wynoszą zawsze 100 proc. podstawy wymiaru.
Co warto zapamietać?:
- Wynagrodzenie chorobowe przysługuje pracownikom objętym ubezpieczeniem chorobowym po 30 dniach nieprzerwanego ubezpieczenia (90 dni dla dobrowolnego ubezpieczenia).
- Pracodawca wypłaca wynagrodzenie chorobowe przez pierwsze 33 dni niezdolności do pracy (14 dni dla osób powyżej 50. roku życia), po czym ZUS przejmuje wypłatę zasiłku chorobowego.
- Wysokość wynagrodzenia chorobowego wynosi standardowo 80% podstawy wymiaru, z wyjątkami (100% w przypadku ciąży, wypadków w drodze do pracy lub jako dawca komórek).
- Od 1 stycznia 2025 roku minimalna płaca wynosi 4666 zł brutto, co podnosi minimalną dzienną stawkę wynagrodzenia chorobowego do 134,21 zł.
- Prawo do zasiłku chorobowego przysługuje osobom, które ukończyły okres wyczekiwania i są objęte ubezpieczeniem chorobowym, z wyjątkiem osób pracujących na umowę o dzieło.
